Atık Su Toplama Sistemlerinin Tasarımı # 5

Alt Yapı Sistemlerin Projelendirilmesinde Kullanılan Bilgisayar Projeleri Özellikleri

msSu

1. Yazılımı Türkçe.
2. Güçlü bir görsel planlamayı temin etmektedir. Projede yapılmış olan planlamayı yazılımdaki esaslar ile düğüm noktası boru, vana, havza alanı ve ölü noktalar, rahatlıkla işaretlenebilir ve sistem üzerinde gösterilebilir. Hesap ve boyutlandırma için gerekli olan verilerin kısa sürede hazır olduğu gözlemlenebilir.
3. SAM ( sayısal arazi modeli ) özelliği. Bu özellik ile zemin kotunu sayısal haritalardan okuyup, hesaplamasına gerek kalmadan otomatik olarak SAM özelliğinden okunur ve veri tabanına kaydedilir.
4. Darcy-Weisbach, William Hazen ve Colebrook formüllerine göre msSu hesap yapmaktadır. Birim debi, nüfus, yangın debileri, kesafet katsayıları ve boruların akışı yönlerini otomatik olarak hesaplamakta. Her çap için hız, minimum ve maksimum basınç değerlerini değiştirebilmektedir. Ölü noktaların belirlenen yerlerin uygun olup olmadığını kontrol edebilmektedir.
5. İlave edilmesi gereken uç debileri tanımlayabilmekte ve boyutlandırmaya dahil edebilmektedir.
6. msSu programında kullanıcı müdahalesi söz konusudur.
7. İstenilen güzergahların boy kesitlerini otomatik olarak alabilir ve ilgili dosyalara kaydedebilir.
8. Bölgeye veya tüm projeye ait istenilen idare formatında hesap tabloları ile istatistiki raporlar alınabilir, görülebilir ve kayıt edilebilir.

msKanal

msKanal microstation’ın özel bir programı olan microstation development language (MDL) ile yazılmış olan atık su ve yağmur suyu projelendirme programıdır.
Belediyeler, altyapı kuruluşları ( İSKİ, BUSKİ … ), İller Bankası, Köy Hizmetleri, İnşaat ve Çevre Mühendisliği, altyapı proje ve müteahhitlik firmaları ile coğrafi bilgi sistemleri faaliyetleri kapsayan bir çerçeve içerisinde sıklıkla kullanır.

1. Microstation’ın CAD yapısını kullanarak görsel tasarım hesap ve rapor işlemlerinin aynı ortamda yapıldığı güçlü bir atık su ve yağmur suyu çizim ve proje programıdır.
2. Türkçe açıklamalı.
3. Güçlü görsel bir planlama söz konusudur. Sadece taslak yapıyı değil aynı zamanda ana iskeletini de oluşturmuş ve sonuçta hesap ve boyutlandırma için gerekli verilerin kısa sürede hazır olduğu görülür.
4. SAM burada da mevcuttur.
5. Darcy-Weisbach, Colebrook, Manning-Kutter formüllerine göre hesap yapabilmektedir. Maksimum düşü, maksimum kanal derinliği, vizkozite gibi değerleri boyutlandırma öncesi değiştirilebilir, yeniden tanımlayabilir ve yeniden boyutlandırma yapabilir. Boruları akış yönlerini otomatik olarak belirler ve boyutlandırmada her çap için hız, eğim, doluluk oranı kriterlerini değiştirebilir ve tekrar tanımlayabilir. Yağmur suyu hesap ve boyutlandırmasında ise rasyonel metodu kullanarak yağış eğrisi denklemini belirleyebilmektedir.
6. Ek debi ve ilave alanları boyutlandırmaya dahil edebilir. Eğer sistemde trapez kesitin kullanıldığı hat varsa bu hatlarında boyutlandırılması temin edilmiş olur.
7. msSu programında olduğu gibi msKanal programında da kullanıcı müdahalesi söz konusudur. Örneğin hesaplanan çaptan daha farklı bir çapı boruya aktarabilir, borunun giriş ve çıkış kotlarını sabitleyebilir.
8. Projenin oluşturduğu güzergahların boyut kesitlerini otomatik olarak alabilir ve sistemin içerisine kayıt edebilir. Çalışılan bölgeye veya tüm projeye ait istenilen idare formatında hesap tabloları ile istatistiki raporlar ( çap, boru uzunlukları, baca sayıları gibi ) alınabilir ve gösterilebilir.

Altyapı tesislerinde ayrık kanal sistemin, yağmur suyu kanalları tam dolu, atık su kanalları ise % 20 - % 60 olacak şekilde boyutlandırılır.

Atık Su Kanallarının Yarı Dolu Olarak Boyutlandırılmasının Sebebi

1. Kullanılmış su kimyasal özelliklerinden dolayı kanal kapasitesinin zamanla azalması
2. Kullanılmış suların zamanla ayrışarak Metan, Hidrojen Sülfür gibi tehlikeli gazların oluşturması
3. Yeraltından kanala sızabilen suyun varlığı
4. İlerde artacak ihtiyaca cevap vermesi

Atık su için hız 0,5 – 2,5 m/s , atık su kanallarında çökelme olmaması için akış hızının 0,5 – 0,6 m/s ‘nin üstünde olması istenir. Maksimum akış hızı ise 2 – 2,5 m/s olarak hesaplanmıştır. Büyük hızlar borunun aşınmasına ve tahrip olmasına neden olduğundan ve akım yönünün değiştiği yerlerde büyük itki kuvvetleri olduğu için istenmez.